2022 KASIM AYINDA BALIKESİR EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER

Çalışmanın amacı, Balıkesir Ekonomisindeki aylık gelişmeleri yakından izlemek ve değerlendirmektir. Şehir
ekonomileri, ülke ekonomisinin bir parçasıdır. Ülke ekonomisindeki olumlu ya da olumsuz gelişmeler il ekonomilerinde de yaşanmaktadır. O nedenle ülke ekonomisindeki gelişmeler yanında il ekonomileri de
yakından izlenmelidir.

Araştırma ile “BALIKESİR’DE KASIM AYINDAKİ EKONOMİK GELİŞMELER” incelenmiştir. 2020 Eylül ayından itibaren bu çalışma her ay yayınlanmaktadır.

Balıkesir Ekonomisindeki aylık ekonomik gelişmelerin ele alındığı bu değerlendirmelerin; kamu ve özel sektör yöneticilerine, kent konseylerine, iş insanlarına, bankacılara, sivil toplum kuruluşlarına, sanayi, ticaret oda ve borsalarına, iş insanı derneklerine, Balıkesir’de yatırım yapmayı düşünen girişimcilere yararlı olacağını inanıyoruz.

1 - YATIRIMLAR İÇİN DÜZENLENEN TEŞVİK BELGELERİ

Balıkesir’de yapılacak yatırımlar için Kasım ayında 12 belge düzenlenmiştir. Ekim ayında 20 belge alındığından 8 adet daha az belge olmuştur.

2022 yılının ilk 11 ayında alınan teşvik belgesi sayısı 173 adettir. 2021 yılında aynı dönemde 99 teşvik belgesi alınmıştır. 2022 yılının ilk 11 ayında alınan teşvik belgesi sayısı 74 adet (yüzde 43) daha fazladır, iyi bir gelişme olmuştur.

Ülke genelinde Kasım ayında 1.377, Ekim ayında 1.201 teşvik belgesi düzenlenmiştir. Ülke genelinde 11 ayda 10.228 teşvik belgesi verilmiştir. Tablo.1’de Türkiye genelinde ve Balıkesir’de yapılacak yatırımlar için alınan teşvik belgeleri hakkında bilgiler yer almıştır.

TABLO 1. TÜRKİYE VE BALIKESİR’DE YAPILACAK YATIRIMLAR İÇİN DÜZENLENEN YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ (2022-2021 / OCAK-KASIM)

Tablo 2.’de; Balıkesir’de Kasım ayında teşvik belgesi alan işletmeler, yatırımın yapılacağı ilçe ve yatırım konuları ile ilgili bilgiler vardır. Kasım ayında çeşitli konularda düzenlenen 12 belgenin tamamı yerli sermaye yatırımıdır. Farklı ilçelerde yapılacak yatırımların 10 tanesi komple yeni yatırımdır ve yatırımlar çeşitli ilçelere dağılmıştır. Yatırımların 7 tanesi GES için alınmıştır.

TABLO 2. 2022 KASIM AYINDA BALIKESİR’DE YATIRIM TEŞVİK BELGESİ DÜZENLENEN FİRMALAR, YATIRIM YAPILACAK İLÇE VE YATIRIM KONULARI

2 – BALIKESİR’İN DIŞ TİCARETİ (İHRACAT/İTHALAT)

Tablo 3.’de Balıkesir’in Ocak-Kasım dönemi ihracat ve ithalat değerleri yer almıştır.

TABLO 3. BALIKESİR’İN İHRACAT VE İTHALATI (BİN $) (2022-2021 / OCAK-KASIM)

2022 Kasım ayındaki ihracat, Ekim ayına göre 2,7 milyon dolar daha fazladır. 2022 yılının ilk 11 aylık ihracatı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 145,5 milyon dolar (yüzde 20,7) daha yüksektir.

2022 Kasım ayı ithalatı, Ekim ayı ithalatından 6,7 milyon dolar (yüzde 12) daha azdır. 2022 yılının ilk 11 aylık ithalatı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 70,5 milyon dolar (yüzde 15) daha fazladır.

2022 Ocak-Kasım döneminde dış ticaret fazlası 296 milyon dolardır. (847 milyon dolar – 551 milyon dolar)

Balıkesir’in ülke genelinde ihracat/ithalat sıralaması genel itibari ile 25. veya 26. sıradır. Balıkesir Ticaret Odasının değerlendirmesine göre Kasım ayında ihracatta ilk 5 sektör sıralaması: Hayvansal Mamuller ve Su Ürünleri 15,2 milyon dolar (yüzde 20), Elektrik-Elektronik 14 milyon dolar (yüzde 18), Hazır Giyim Konfeksiyon 5,4 milyon dolar (yüzde 7), Otomotiv Endüstrisi 5 milyon dolar (yüzde 6), Madencilik Ürünleri 4,4 milyon dolar (yüzde 6), Diğer Sektörler 31,6 (yüzde 43).

Kasım ayında, ihracatta ilk 5 ülke sıralaması: Irak 10,2 milyon dolar, ABD 5,1 milyon dolar, Almanya 5,1 milyon dolar, İtalya 3,4 milyon dolar, Birleşik Krallık 3,1 milyon dolar.

3 – BALIKESİR’DE KONUT SATIŞLARI

TÜİK konut satışlarını iki şekilde vermektedir. Birincisi; “İlk satış ve İkinci el satış”, İkincisi; “İpotekli satış ve diğer satış”

TABLO 4. BALIKESİR’DE KONUT SATIŞLARI / İKİNCİ EL SATIŞ / İLK SATIŞ / İPOTEKLİ SATIŞ (2022-2021 / OCAK-KASIM)

2022 Kasım ayında tüm konut satışları Ekim ayına göre 181 adet artmış ve 2.488 olmuştur. 2022 yılının ilk 11 ayında satılan konutlar, bir önceki yılın aynı dönemine göre 607 adet (yüzde 2) daha azdır.

Ülke genelinde Kasım ayındaki konut satışları; Ekim ayına göre 15.146 (yüzde 15) artmış ve 117 bin 806 olmuştur. Ülke genelinde 2022 yılının ilk 11 ayında satılan konutlar, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 1 artmıştır.

Balıkesir’de 2022 Kasım ayında ilk satışlar, Ekim ayına göre yüzde 18 artmış ve 720 olmuştur. İlk satışlar, konut yapan ve satan işletmelerin ve kişilerin satışlarıdır, o nedenle önemlidir.

2022 Ocak-Kasım döneminde Balıkesir’de konut satışlarının yüzde 29,1’i ilk satışlardır. 2022 Ocak-Kasım dönemindeki konut satışlarının yüzde 16,1’i ipotekli-kredili satışlardır.

2021 Adrese Dayalı Nüfus Kayıtlarına göre Balıkesir nüfus itibari ile 17. sıradadır. 2021 ve 2022 yıllarında aylar itibarı ile ülke genelinde konut satışlarında 11. veya 12. sırada yer almaktadır. Balıkesir’in tabiat varlığının güzelliği, coğrafi konum olarak büyük illere yakınlığı, Ege ve Marmara Denizlerine kıyısı olması, konutların iyi bir yatırım aracı olarak görülmesi, ikinci konutların varlığı gibi nedenlerle Balıkesir’de konut satışları fazladır.

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü verilerine göre, Ülke genelinde 2022 Kasım ayında 357 bin 446 gayrimenkul satış işlemi gerçekleşmiştir. Balıkesir; Ocak-Eylül döneminde 8. sırada yer alırken, Ekim ve Kasım ayında 8. sırada yer alamamıştır.

4 – BALIKESİR’DE YAPI İZİN İSTATİSTİKLERİ

Yapı izinleri; “yapı ruhsatı” ve “yapı kullanma izin belgesidir”. TÜİK, belediyelerin verdiği yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgelerini üç ayda bir yayınlamaktadır. 3. Çeyrek (Temmuz-Eylül) Yapı İzin İstatistikleri (son istatistik) 22 Kasım 2022 tarihinde yayınlanmıştır.

TABLO 5. BALIKESİR’DE YAPI RUHSATI VERİLEN BİNA VE DAİRE SAYILARI (2022 – 2021/OCAK-EYLÜL)

2022 yılı Ocak-Eylül döneminde Balıkesir’de 2.695 binaya (8.745 daire) yapı ruhsatı verilirken, 2021 yılında aynı dönemde 2.876 binaya (11.446 daire) yapı ruhsatı verilmiştir.

2022 yılının ilk 9 aylık döneminde yapı ruhsatı verilen daire sayısı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 2.701 adet (yüzde 31) daha azdır.

Ülke genelinde belediyeler tarafından 2022 yılı Ocak-Eylül döneminde, yapı ruhsatı verilen daire sayısı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 66.794 adet (yüzde 14) azalmıştır.

Balıkesir’de yapı ruhsatı verilen daire sayısındaki azalma oranı ülke genelinden daha fazladır.

İnşaat maliyetlerinin ve daire fiyatlarının olağanüstü artması sebebiyle yeni inşaatlar için verilen yapı ruhsatı sayısı azalmıştır. TOKİ’ nin 250.000 “Sosyal Konut Projesi” ve “Orta Gelirli Kişiler İçin Konut Projesi” kapsamında, önümüzdeki dönemde ülke genelinde ve Balıkesir’de çok sayıda bina inşaatının yapılması beklenmektedir.

Konuştuğumuz müteahhitler, kendi yaptıkları dairelerin merkezi yerlerde olduğundan TOKİ’nin yeni konutlarının, kendi satışlarını çok fazla etkilemeyeceğini ifade etmişlerdir.

TABLO 6. BALIKESİR’DE YAPI KULLANMA İZNİ ALAN BİNA VE DAİRE SAYILARI (2022 – 2021 / OCAK – EYLÜL)

2022 yılı Ocak-Eylül döneminde Balıkesir’de yapı kullanma izni alan bina sayısı 2.397 olurken (10.336 daire), 2021 yılında aynı dönemde 2.052 bina (8.526 daire) yapı kullanma izni almıştır.

2022 yılının ilk 9 aylık döneminde yapı kullanma izni alan daire sayısı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1.810 adet (yüzde 18) daha fazladır.

Ülke genelinde belediyeler tarafından yapı kullanma izni alan daire sayısı 2022 Ocak-Eylül döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 23.765 adet (yüzde 6) artmıştır.

Balıkesir’de yapı kullanma izni alan daire sayısındaki artış oranı ülke genelinden daha fazladır.

Yapı kullanma izinleri, daire satışlarının bir göstergesidir. Yapı kullanma izinleri, yapı ruhsatlarını yaklaşık bir yıl geriden takip etmektedir.

2021 ve daha önceki yıllarda yapılan daireler, 2022 yılında da satılmaya devam etmektedir.

5- İNŞAAT MALİYET ENDEKSİ VE KONUT FİYAT ENDEKSİ

Konutlarda maliyet değişmelerini TÜİK, satış fiyatındaki gelişmeleri Merkez Bankası izlemektedir.

Aşağıda Tablo 7.’de “İnşaat Maliyet Endeksi” ve “Konut Fiyat Endeksi” yer almıştır.

TABLO 7. BİNA İNŞAAT MALİYET ENDEKSİ ve KONUT FİYAT ENDEKSİ (YÜZDE DEĞİŞME) (2021/2022 – OCAK/KASIM)

TÜİK verilerine göre; ülke genelinde “Bina İnşaatı Maliyet Endeksi” Kasım ayında, Ekim ayına göre aylık yüzde 1,2 ve yıllık yüzde 101,5 arttı.

Merkez Bankası verilerine göre; ülke genelinde “Konut Fiyat Endeksi” Kasım ayında, Ekim ayına göre aylık yüzde 3,8 ve yıllık yüzde 174,3 yükseldi.

Merkez Bankası; Balıkesir’deki konut fiyat artışını Balıkesir – Çanakkale (TR-22 / Düzey- 2) olarak vermektedir. Buna göre Balıkesir-Çanakkale’de “Konut Fiyat Endeksi” Kasım ayında, Ekim ayına göre aylık yüzde 3,6 ve yıllık yüzde 166,4 arttı.

En yüksek yıllık fiyat artışı Antalya’da yıllık yüzde 214,5 olarak gerçekleşti.

“Bina İnşaat Maliyetlerinde” ve “Konut Fiyatlarında” aylık ve yıllık fiyat artış hızı yavaşlamaktadır. 2022 Ocak ayında “Bina İnşaatı Maliyet Endeksi” aylık 15,2 artarken, Kasım ayında 1,2’ye gerilemiştir. Merkez Bankası “Konut Fiyat Endeksi” de Ocak ayında 13,1 artarken Kasım ayında 3,8 artmıştır. Balıkesir-Çanakkale’de ise Konut Fiyat Endeksinde Ocak ayındaki artış 11,4 iken Kasım ayında artış oranı 3,6 olmuştur.

6 – BALIKESİR’DE TOBB’E KAYITLI OLARAK KURULAN ŞİRKET VE GERÇEK KİŞİ İŞLETMELERİ

Tablo 8.’de Balıkesir’de kurulan şirket ve gerçek kişi işletmeleri ile ilgili bilgiler yer almaktadır.

TABLO 8. BALIKESİR’DE KURULAN ŞİRKET VE GERÇEK KİŞİ İŞLETMELERİ (2022-2021 / OCAK-KASIM)

2022 Kasım ayında yeni kurulan şirket sayısı Ekim ayına göre 4 adet daha azdır. 2022 yılının ilk 11 ayında; yeni kurulan şirket sayısı, 2021 yılının aynı dönemine göre 216 adet (yüzde 32) daha fazladır.

2022 Kasım ayında yeni kurulan gerçek kişi işletme sayısı Ekim ayına göre 5 adet daha fazladır. 2022 yılının ilk 11 ayında; yeni kurulan gerçek kişi işletme sayısı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 14 adet (yüzde 5) artmıştır.

7 – BALIKESİR’DE TOBB’A KAYITLI KAPANAN/TASFİYE EDİLEN ŞİRKET VE KAPANAN GERÇEK KİŞİ İŞLETMELERİ

Balıkesir’de “kapanan/tasfiye edilen şirket” ve “kapanan gerçek kişi işletmeleri” ile ilgili
bilgiler Tablo 9.’da yer almıştır.

TABLO 9. BALIKESİR’DE KAPANAN/TASFİYE EDİLEN ŞİRKET VE KAPANAN GERÇEKKİŞİ İŞLETMELERİ 2022-2021 OCAK-KASIM)